Crypto là gì? Giải mã tiềm năng thị trường crypto

1. Crypto là gì ?

Cryptocurrency (viết tắt là Crypto) hay còn gọi là tiền mã hóa, là một tài sản phi vật lý, tức là bạn sẽ không cầm hay sờ được mà chỉ nhìn thấy qua con số được thể hiện trên màn hình máy tính và điện thoại. Crypto có mối quan hệ chặt chẽ với blockchain. Nếu coi blockchain như một đoàn tàu hỏa thì crypto chính là nhiên liệu để đoàn tàu có thể hoạt động.

Cụ thể, crypto được sử dụng để trả thưởng cho những người vận hành blockchain. Mạng lưới Blockchain không do một tổ chức hoặc một cá nhân nào vận hành, mà do hàng trăm đến hàng nghìn người trên khắp thế giới. Những thiết bị của họ làm nhiệm vụ xác thực giao dịch, giúp cho blockchain hoạt động và đổi lại được trả thưởng bằng đồng coin của blockchain đó.

Nếu không có crypto thì tương lai blockchain chỉ có 2 khả năng :

• Không có những người vận hành mạng lưới blockchain công khai, vì nếu không được trả thưởng với crypto thì sẽ chẳng ai rảnh để vận hành các thiết bị xác thực đâu. Khi đó các blockchain công khai này sẽ không thể hoạt động, giao dịch không được xác nhận và thực hiện.
• Một tổ chức đứng ra để vận hành mạng lưới, đây là một dạng Private Blockchain chỉ được dùng cho các công ty hoặc chính phủ. Và quyền kiểm soát sẽ nằm trong tay tổ chức đó, blockchain sẽ mất đi tính phi tập trung – điều khiến cho công nghệ này trở nên hữu ích nhất.

Vì thế nên Blockchain có mối quan hệ chặt chẽ và không thể thiếu với crypto, như cá với nước. Blockchain cần có Crypto để hoạt động và Crypto phải có blockchain thì mới có giá trị. Khi công nghệ blockchain được sử dụng rộng rãi trên toàn cầu thì cả thị trường crypto cũng sẽ phát triển lớn mạnh. 

2. Đặc tính nổi bật của crypto

Crypto hình thành trên nền tảng blockchain và mang đầy đủ các đặc tính của Blockchain như: 

2.1 Phi tập trung:

Đây là đặc điểm quan trọng nhất của mạng lưới Blockchain, đó là không chịu sự chi phối của bất kỳ cá nhân, tổ chức, hay kể cả chính phủ. Nên tài sản hình thành trên blockchain như Crypto cũng có đặc tính tương tự.

Hiểu đơn giản là khi bạn sở hữu crypto trong ví cá nhân, thì chính phủ cũng không thể thu hồi hoặc đóng băng tài sản của bạn. Bạn có quyền tự do chuyển tài sản sang các ví khác. Điều này cũng khiến cho phần lớn tội phạm lợi dụng tính phi tập trung của crypto để rửa tiền. Đây là rào cản khiến cho các chính phủ lo ngại và thường tìm cách siết chặt quy định về thị trường này.

Tuy nhiên thực tế là không phải blockchain hoặc crypto nào cũng phi tập trung, có những dự án mà quyền lực chỉ tập trung vào một hoặc một vài tổ chức. Nội dung này 5 Phút Crypto sẽ phân tích sâu hơn ở các blockchain hoặc dự án cụ thể nhé.

2.2 Ẩn danh:

Khác với các tài khoản ngân hàng, khi tạo sẽ cần căn cước công dân để xác minh danh tính. Với crypto bạn không cần thông tin cá nhân cũng có thể tạo được không giới hạn số lượng địa chỉ ví để có thể cất trữ tài sản hay thực hiện mọi giao dịch mà không ai biết bạn là ai. 

Điều này cũng tạo ra một thực trạng dở khóc dở cười, đấy là tranh chấp tài sản crypto khi ly hôn. Nổi tiếng nhất là vụ việc của gia đình Erica và Francis deSouza, ông chồng đã mua hơn 1.000 BTC trước khi ly thân với vợ vào năm 2013 và mất 1 nửa trong vụ sụp đổ của MT.Gox. Khi ly hôn do ông không trung thực khai báo nên cuộc chiến tranh chấp kéo dài tận 8 năm, cuối cùng tòa án đã yêu cầu ông phải chia cho vợ cũ số Bitcoin còn lại trị giá hơn 6 triệu USD.

2.3 Giao dịch trên toàn cầu:

Ở thị trường crypto bạn có thể chuyển tài sản của mình đến một địa chỉ ví khác ở bất cứ đâu, thay vì phải dựa vào trung gian như Ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính. Đặc tính này của crypto cực kỳ hữu dụng để làm phương tiện thanh toán ở các quốc gia mà hệ thống ngân hàng chưa phát triển.

3. Phân biệt tiền mã hóa với tiền ảo

Mặc dù đều là tiền kỹ thuật số nhưng crypto (tiền mã hóa) khác hoàn toàn với tiền ảo về bản chất. Rất nhiều trang thông tin nhầm lẫn 2 khái niệm này.

• Tiền ảo hiểu đơn giản là tiền được phát hành để sử dụng trong các ứng dụng như game, sàn thương mại điện tử, mạng xã hội … giá trị quy đổi do nhà phát hành tự định đoạt. Tiền ảo không ứng dụng công nghệ blockchain nên không thừa hưởng tính phi tập trung, ẩn danh hay bảo mật. 

• Ví dụ trong game FiFa Online hay Đột kích, bạn cần nạp tiền để mua xu và dùng xu mua vật phẩm trong game. Xu trong game này gọi là tiền ảo, chỉ sử dụng được trong phạm vi game đó và không hề dễ dàng chuyển đổi thành tiền mặt. Nhà phát hành cũng có toàn bộ quyền định đoạt xu mà đã phát hành như khoá tài khoản, giảm giá trị xu, thu hồi …

• Tiền mã hóa khác tiền ảo về bản chất, đóng vai trò quan trọng để vận hành mạng lưới blockchain và thừa hưởng tính phi tập trung, ẩn danh, bảo mật. Crypto cất giữ trong ví cá nhân hoàn toàn thuộc quyền sở hữu của bạn. Các đồng tiền mã hóa hàng đầu như BTC, ETH, ADA không chỉ có quy mô giao dịch ở một tập đoàn hay một quốc gia mà có thể giao dịch trên toàn cầu.

4. Phân loại crypto

Có 2 cách chính mà các nhà đầu tư thường dùng để phân loại crypto.

Cách 1 : Coin và Token

• Coin (hay native token): Là crypto của một blockchain, ví dụ như Bitcoin, ETH, SOL, BNB… Những native token này được sử dụng để trả phí và quản trị cho các giao dịch trên blockchain của chính nó.

• Token: Là tài sản “ký sinh” trên blockchain có sẵn, kế thừa mọi đặc tính của blockchain gốc. Điển hình nhất là token của các Dapp được xây dựng trên các hệ sinh thái, như Cake trên BNB Chain, UNI trên Ethereum, GMT trên Solana, Minswap trên Cardano … 

Cách 2 : Bitcoin và Altcoin

• Bitcoin là đồng tiền mã hóa đầu tiên do Satoshi Nakamoto tạo ra. Đến năm 2025 thì Bitcoin vẫn là đồng coin lớn nhất và được nhiều các tổ chức lớn cũng như nhà đầu tư tin tưởng nắm giữ.

• Altcoin là có nghĩa là “đồng tiền thay thế”, là tất cả các đồng coin và token còn lại trên thị trường. Altcoin được tạo ra để cung cấp các tính năng mà Bitcoin không có như chi phí giao dịch rẻ, tốc độ nhanh, thực hiện được nhiều giao dịch cùng lúc … ví dụ như Ethereum (ETH), Cardano (ADA), Binance Coin (BNB), và hàng ngàn altcoin khác.
  Ví dụ stablecoin cũng là một loại altcoin phổ biến trong thị trường crypto. Một số đồng stablecoin phổ biến là Tether (USDT), Circle (USDC), Dai (DAI), Paxos Gold (PAXG),… .

5. Những rủi ro khi đầu tư crypto

Đầu tư vào tiền mã hóa (crypto) có thể mang lại lợi nhuận cao nhưng cũng kèm theo rủi ro lớn. Đây là một số điều bạn cần xem xét :

1. Biến động giá cao: Giá của các đồng coin và token có thể biến động mạnh trong thời gian ngắn, có thể lên tới 50% hay 100% trong 1 ngày. Điều đó có thể mang lại lợi nhuận cao nhưng cũng làm tăng nguy cơ mất mát nếu bạn không sẵn sàng cho những biến động đó.
2. Rủi ro bảo mật: Đặc điểm của thị trường crypto là có rất nhiều hackers, nhà đầu tư cần tự quản lý tài sản cẩn thận. Tuyệt đối không tài file lạ về thiết bị cài đặt ví crypto cá nhân.
3. Thiếu pháp lý: Thị trường crypto gần như không được cơ quan chức năng bảo vệ. Khác hoàn toàn so với thị trường tài chính truyền thống, có thể tạo điều kiện cho các hoạt động gian lận và lừa đảo.

Để giảm thiểu rủi ro khi đầu tư vào tiền mã hóa, bạn nên:

1. Nghiên cứu kỹ lưỡng: Hiểu rõ về loại crypto bạn định đầu tư, cũng như công nghệ đằng sau nó. Đặc biệt là phân bổ nguồn vốn phù hợp khi bạn đầu tư vào những token mới, rủi ro cao. Chuẩn bị kiến thức là một phần không thể thiếu khi tham gia đầu tư crypto. Bạn nên xem ngay cẩm nang Học đầu tư từ A-Z do 5 Phút Crypto biên soạn nhé.
2. Tăng cường bảo mật: Thực hiện đúng các biện pháp bảo mật ví. Ngoài ra khi đăng ký giao dịch với các sàn tập trung, bạn nên sử dụng phương pháp xác thực 2FA.
3. Chỉ đầu tư số tiền bạn sẵn lòng mất: Do biến động giá cao, trước khi bỏ tiền vào đầu tư crypto bạn hãy tự hỏi bản thân xem nếu mất số tiền này thì có ảnh hưởng gì đến cuộc sống của bạn và gia đình không. Nếu câu trả lời là ảnh hưởng lớn thì hãy giảm số tiền đó xuống đến một mốc mà bạn cảm thấy có mất cũng không sao. Khi chấp nhận được mất mát thì bạn sẽ đầu tư tự tin và sáng suốt hơn nhiều. Tuyệt đối không nên vay mượn nhé.

Nhớ rằng, giống như mọi hình thức đầu tư, không có gì là “an toàn” hoàn toàn. Việc đầu tư một cách thông minh và thận trọng sẽ giúp bạn giảm rủi ro và tăng cơ hội thành công.

Vậy là qua bài viết này mong rằng bạn sẽ hiểu hơn về crypto là gì và mối quan hệ chặt chẽ của nó với công nghệ blockchain. 5 Phút Crypto tin vào một tương lai khi công nghệ blockchain được sử dụng rộng rãi trên toàn cầu thì crypto sẽ là một mảnh ghép không thể thiếu trong đó, hãy sẵn sàng đón con sóng này nhé.