DePAI là gì? Tìm hiểu xu hướng kết hợp DePIN và AI

1. DePAI là gì?

DePAI, viết tắt của Decentralized Physical AI, là tên gọi của các dự án kết hợp giữa DePIN (Decentralized Physical Infrastructure Networks) và AI (trí tuệ nhân tạo). DePAI mang đến tầm nhìn về một thế giới nơi các robot vật lý (như máy móc, xe tự lái, robot hình người…) được tích hợp AI, có khả năng hoạt động độc lập, tự học hỏi, và được quản lý thông qua công nghệ blockchain.

DePAI nổi lên nhằm mang tới những cơ hội sau:

• Cơ hội đầu tư: Ngành công nghiệp robot đang bị các tập đoàn công nghệ lớn kiểm soát như Tesla, Figure, 1X, Clone Robotics… DePAI mang lại cơ hội đầu tư cho các cá nhân nhỏ lẻ, dựa trên việc gây quỹ từ cộng đồng thông qua DAO.
• Tiềm năng mở rộng: Bằng cách thêm token vào hoạt động của robot, DePAI mang đến một tương lai, nơi người dùng, robot đều có thể nhận token dựa trên các đóng góp vào mạng lưới.
  

Ý tưởng về DePAI này được đẩy mạnh sau khi CEO của NVIDIA – Jensen Huang giới thiệu thuật ngữ “Physical AI” tại sự kiện CES vào tháng 1/2025. Từ đó, DePAI đã nhanh chóng trở thành một chủ đề nóng trong cộng đồng Crypto, với tiềm năng được coi là xu hướng AI chủ đạo trong năm 2025. Tuy nhiên, DePAI cũng gặp phải nhiều thách thức mà 5 Phút Crypto sẽ làm rõ ở phần sau.

Vậy cơ chế hoạt động cũng như cơ hội của chúng ta ở đâu trong xu hướng DePAI này? Cùng 5 Phút Crypto tìm hiểu theo cách đơn giản nhất nhé!

2. Cơ chế hoạt động của DePAI là gì?

DePAI hoạt động thông qua một hệ thống gồm bảy lớp chính, mỗi lớp đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng một hệ sinh thái AI và robot phi tập trung:

• AI Agents: Đây là các AI Agents đảm nhận việc lập kế hoạch và ra quyết định cho các robot. Chúng giống như “bộ não” của hệ thống, giúp robot hoạt động một cách thông minh và tự chủ.
• Robots: Phần cứng vật lý tương tác với thế giới thực, chẳng hạn như xe tự lái, drone, robot gia đình… 
• Data Networks: Các dự án DePIN cung cấp dữ liệu từ thế giới bên ngoài, như Gradient, Teneo, Grass, Dawn… Những mạng lưới này thu thập dữ liệu từ người dùng để huấn luyện các mô hình AI.
• Spatial Intelligence: Một bản sao ảo của thế giới thực (digital twin) giúp robot hiểu và di chuyển trong môi trường vật lý.
• Infrastructure Networks: Các dự án DePIN cung cấp các tài nguyên như Compute (Kaisar, io.net, Aethir…), lưu trữ dữ liệu (Denet, Filecoin, Walrus…), Internet (Helium), và năng lượng (Combinder) để hỗ trợ toàn bộ hệ thống hoạt động.
• Machine Economy: Mạng lưới kết nối toàn bộ các mảnh ghép lại với nhau, đảm bảo cho sự tương thích và việc phối hợp được mượt mà. Nó có thể là các Layer 1 có hiệu suất cao nhằm đáp ứng được việc xử lý của robot.
• DePAI DAOs: Các tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) cho phép người dùng đầu tư vào các công ty AI vật lý và quản lý chúng một cách phi tập trung.

Các mảnh ghép DePIN đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái DePAI bằng cách cung cấp dữ liệu, dịch vụ và cơ sở hạ tầng cần thiết. Chúng không chỉ giúp thu thập dữ liệu từ thế giới thực mà còn hỗ trợ các robot hoạt động một cách hiệu quả và an toàn.

3. Một số dự án nổi bật trong xu hướng DePAI

Các dự án DePAI đóng vai trò riêng biệt, cùng nhau kiến tạo một nền kinh tế phi tập trung độc đáo, kết hợp giữa robot, AI và blockchain. Mỗi dự án đại diện cho một mảnh ghép quan trọng trong hệ sinh thái DePAI, từ phần cứng, phần mềm, thu thập dữ liệu đến quản trị phi tập trung. Dưới đây là những dự án nổi bật đang dẫn đầu xu hướng:

• Phần cứng – Hardware: Đây là các dự án phát triển thiết bị vật lý như robot, cảm biến hay máy móc, thực hiện các nhiệm vụ thực tế như giao hàng, sản xuất hay hỗ trợ công việc gia đình,…
  • Frodobots: Một trong những công ty đầu tiên tiên phong sử dụng DePIN và Blockchain để quản lý robot giao hàng, dự án gần đây đã nhận được 8 triệu USD đầu tư.
  • Unitree: Chuyên sản xuất robot có khả năng di chuyển linh hoạt.

• Phần mềm – Software: Đây là các dự án AI Agents sẽ điều khiển phần cứng, làm nhiệm vụ xử lý dữ liệu và ra quyết định, ví dụ: lập kế hoạch hành động cho robot. Hai dự án nổi bật nhất mảng này là Aliza OS và Zereboro.

• Data Collection: Các dự án DePIN tập trung thu thập dữ liệu từ thế giới thực, cung cấp nguồn tài nguyên thiết yếu để huấn luyện mô hình AI, điển hình như: MapMetrics, Silencio, Teneo, Dawn, HiveMapper hay HyperWay.

• Spatial Intelligence: Giúp robot nhận diện và tương tác hiệu quả với thế giới thực thông qua các giải pháp không gian ảo. Một số dự án nổi bật: Auki, Meshmap & Over the Reality.

• DAOs: Một DAO tập trung vào AI vật lý, cho phép người dùng đầu tư và quản lý robot một cách phi tập trung. Cái tên nổi bật nhất là XMAQUINA DAO.

4. Tiềm năng và thách thức của DePAI là gì?

Tiềm năng:

• Dân chủ hóa AI và robot: Cho phép cá nhân sở hữu và kiểm soát các hệ thống AI vật lý, trao quyền trở lại cho người dùng thay vì sự độc quyền của các tập đoàn công nghệ lớn.
• Tạo ra các mô hình kinh tế mới: Người dùng có thể sở hữu và vận hành robot để tạo ra thu nhập hoặc cung cấp dịch vụ giao hàng, cung cấp dữ liệu về bản đồ,….
• Xu hướng phát triển xoay quanh AI: AI vẫn là động lực phát triển chính trên toàn cầu. Mặc dù các dự án DePAI chưa đi vào hoạt động thực tế hay ghi nhận kết quả cụ thể, nhưng nếu AI Web3 bứt phá, DePAI hoàn toàn có thể “thừa gió bay xa” nhờ cùng chia sẻ xu hướng lớn về AI.

Thách thức:

• Cơ sở hạ tầng chưa đủ: Cần nhiều dữ liệu và công suất tính toán hơn để hỗ trợ một lượng lớn robot và AI agents, đặc biệt khi hệ thống mở rộng. Cơ sở hạ tầng Blockchain hiện tại gần như rất khó đáp ứng được điều này. Ngoài ra việc phải xử lý theo thời gian thật như xe tự lái hay drone cũng là một cản trở đối với cơ sở hạ tầng hiện tại.
• Khả năng tương tác: Việc phải đảm bảo rằng các robot vật lý, dữ liệu từ các dự án DePIN, và Blockchains khác nhau có thể giao tiếp và làm việc cùng nhau một cách liền mạch là một vấn đề còn nhiều thách thức. Ở khâu tương tác này, các tập đoàn có lợi thế hơn hẳn vì họ có thể triển khai trên một hệ thống khép kín, thống nhất. Do đó, các khâu tương tác sẽ mượt mà hơn rất nhiều so với một hệ thống phi tập trung.
• Sự cạnh tranh từ các ông lớn truyền thống: Có thể thấy, việc kiến tạo một nền kinh tế vận hành bởi robot, AI, và blockchain là một hành trình phức tạp, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa công nghệ, dữ liệu, và quản trị. Trong môi trường phi tập trung, để các sản phẩm DePAI có thể hoàn thiện và hoạt động hiệu quả, chúng ta có thể cần 5-10 năm, thậm chí lâu hơn, để công nghệ và hạ tầng đạt mức độ chín muồi. Điều này đặt ra thách thức rất lớn với các dự án DePAI phi tập trung, khi họ sẽ phải cạnh tranh gay gắt từ các tập đoàn công nghệ Web2, vốn có nguồn lực dồi dào.

5. Tổng kết 

DePAI đại diện cho một bước tiến đáng kể trong việc phi tập trung hóa AI và robot, cho phép sở hữu và kiểm soát phi tập trung của các hệ thống AI vật lý. Tuy nhiên, để đạt được tiềm năng đầy đủ, DePAI phải vượt qua các thách thức về mở rộng, cơ sở hạ tầng, khả năng tương tác, và các vấn đề quy định.

Với sự phát triển không ngừng của công nghệ và sự chấp nhận của thị trường, DePAI có thể trở thành một xu hướng chủ đạo trong không gian crypto và AI trong những năm tới. 

Tại giai đoạn này, có thể các dự án trong xu hướng DePAI vẫn chưa đủ khả năng để đưa DePAI từ ý tưởng thành các sản phẩm hoạt động trơn chu. Nhưng việc theo dõi các dự án sẽ giúp chúng ta biết đâu là dự án làm thật, từ đó tìm cho mình vị thế cho con sóng DePAI trong tương lai.