Filecoin là gì? Mạng lưới lưu trữ phi tập trung

1. Filecoin là gì?

Filecoin là một mạng lưới lưu trữ dữ liệu phi tập trung, nơi người dùng có thể thuê không gian lưu trữ từ những bên sở hữu tài nguyên nhàn rỗi. 

Nhận thấy vấn đề về việc có rất nhiều dữ liệu của người dùng đang được lưu trữ ở những cơ sở hạ tầng tập trung như Amazon, Azure, Google…

Điều này làm dấy lên lo ngại về tính an toàn của dữ liệu, vì chỉ cần một số sự cố bảo mật hoặc hành vi độc hại từ các đơn vị này cũng có thể khiến người dùng dịch vụ bị ảnh hưởng nặng nề.

Việc dữ liệu bị tập trung vào số ít bên đã khiến cho tính phi tập trung được đề cao trong sự phát triển ngày nay.

Mạng lưới Filecoin kết nối nhu cầu lưu trữ dữ liệu với các đơn vị cung cấp dung lượng trống, tạo ra một thị trường tự do không bị kiểm soát giá cả bởi một cá nhân hay tổ chức nào từ đó hướng đến sự phi tập trung, đặt lợi ích của người dùng lên hàng đầu.

Phí lưu trữ trên Filecoin thấp hơn rất nhiều so với các đơn vị Web2 đi kèm với đó là yếu tố phi tập trung giúp đảm bảo sự an toàn cho dữ liệu

=> Giá rẻ là một trong những lợi thế cạnh tranh lớn nhất của các dự án trong mảng DePIN.

Lưu trữ phi tập trung hoạt động ra sao?

• Dữ liệu khi được tải lên sẽ được mã hóa (quan sát bước (1) và (2) ở hình minh họa)
• Sau khi mã hóa nó sẽ được chia nhỏ ra và gửi vào trong các node của Blockchain quan sát bước (3) và (4) ở hình minh họa)

=> Việc chia nhỏ sẽ đảm bảo các node không thể xâm phạm vào dữ liệu người dùng, và nếu có 1 node xảy ra vấn đề thì các node còn lại vẫn có thể phục hồi được.f

2. Đội ngũ phát triển

Filecoin được xây dựng bởi Protocols Labs – Đơn vị với rất nhiều thành viên có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực công nghệ:

• Juan Benet (CEO): Anh có bằng Thạc sĩ và Cử nhân ngành Khoa học Máy tính tại đại học Stanford. Juan có hơn 10 năm kinh nghiệm trong linh vực công nghệ với vị trí CEO và kỹ sư tại Protocol Labs.

• Colin Evran: Anh là nhà sáng lập của Yard Club và hiện đang điều hành mảng hệ sinh thái & vận hành tại Protocol Labs. Ông từng làm việc tại Bain Capital trong lĩnh vực đầu tư tư nhân và có bằng MBA từ Stanford University.

3. Nhà đầu tư và đối tác

Filcoin đã huy động thành công 257,92 triệu USD sau 4 vòng gọi vốn – Đây là một con số cực kì lớn trong giai đoạn 2017.

• Seed: Dự án nhận được sự đầu tư từ DCG, Haystack, WinkLevoss với số tiền 120 nghìn USD.
• 8/2017: 52 triệu USD được rót vào dự án với dàn quỹ cực kì chất lượng như a16z, Sequoia, DCG hay Sam Altman.
• 9/2017: Place Holder đi riêng một vòng với số tiền không được tiết lộ.
• 9/2017: Cũng là thời điểm Filecoin huy động được số tiền 205.8 triệu USD từ các nhà đầu tư nhỏ lẻ thông qua CoinList với định giá rơi vào 9.8 tỷ USD – Con số thật sự khổng lồ.

Việc Filcoin kêu gọi được số tiền khổng lồ như vậy, một phần đến từ khái niệm và ý tưởng cực kì mới của dự án ở thời điểm đó. Ngoài ra, sự bùng nổ của trend ICO trong giai đoạn 2017 đã giúp Filecoin thành công trong việc thu hút dòng tiền.

4. Sản phẩm của Filecoin là gì?

4.1 Cơ chế hoạt động

Mạng lưới Filecoin sẽ có 3 bên chính tham gia:

• Bên sử dụng: Người dùng (Client) sẽ gửi đề xuất lưu trữ cho một nhà cung cấp dịch vụ lưu trữ (Miner). Sau đó, hai bên thỏa thuận các thông số như chi phí lưu trữ, thời gian hợp đồng, và kích thước dữ liệu.
• Bên cung cấp: Sau khi đồng ý, dữ liệu sẽ được truyền từ Client đến Miner. Miner sẽ niêm phong dữ liệu và tạo ra một loại bằng chứng gọi là Proof of Replication, xác minh rằng dữ liệu đã được sao chép đầy đủ và không bị thay đổi. Miner sau đó sẽ gửi bằng chứng lên blockchain Filecoin để xác nhận rằng họ đang lưu trữ dữ liệu một cách an toàn.
• Filecoin: Chịu trách nhiệm cho việc đảm bảo các Miners lưu trữ dữ liệu một cách chính xác.
• Retrieval Provider: Các giao dịch truy xuất thường được thực hiện ngoài chuỗi để tiết kiệm thời gian. Người dùng sẽ trả tiền cho Miner để lấy lại dữ liệu. Việc truyền tải dữ liệu sẽ được thực hiện thông qua các kênh thanh toán, và người dùng sẽ trả tiền theo từng phần dữ liệu mà họ tải xuống.

4.2 Cấu trúc hạ tầng

Filecoin hoạt động như một giao thức lưu trữ phi tập trung, sử dụng incentives để thu hút Storage Provider và mật mã để đảm bảo dữ liệu được lưu trữ một cách an toàn. 

• Nodes: Thực hiện vai trò xác minh và lưu trữ toàn bộ lịch sử của blockchain, giúp duy trì tính toàn vẹn và bảo mật của mạng lưới.
• Actors: Đóng vai trò tương tự như Smart Contracts trên Ethereum. Ví dụ, Storage Miner Actor giúp quản lý việc khai thác và xác minh lưu trữ, còn Reward Actor đảm nhận việc xử lý phần thưởng khối và phân phối token.
• Hệ thống Proofs: Với Proof of Replication – Xác minh rằng dữ liệu đã được sao chép đầy đủ, an toàn và Proof of Spacetime – Chứng minh rằng dữ liệu vẫn đang được lưu trữ, sẵn sàng để truy xuất tại bất kỳ thời điểm nào trong suốt thời hạn lưu trữ.
• Cơ chế đồng thuận Expected Consensus: Miner được chọn ngẫu nhiên để thêm khối mới vào blockchain dựa trên lượng dữ liệu mà họ đang lưu trữ. Những Miner giữ nhiều dữ liệu hơn sẽ có cơ hội cao hơn để được chọn, giúp duy trì tính phi tập trung và an toàn cho mạng lưới​.
• Filecoin Virtual Machine: FVM cho phép lập trình và triển khai các hợp đồng thông minh trên Filecoin. Nó hỗ trợ khả năng lập trình nâng cao, tương thích với EVM kèm với các chức năng như quản lý dữ liệu, lập trình lưu trữ, và tính toán phi tập trung.

Filecoin không chỉ đơn thuần là một giải pháp lưu trữ dữ liệu, mà còn có khả năng trở thành lớp hạ tầng cho Web3, cung cấp các dịch vụ lưu trữ dữ liệu có khả năng mở rộng, độ bảo mật cao, và chi phí thấp so với các dịch vụ lưu trữ đám mây truyền thống​.

4.3 Tình hình hoạt động

Phí rẻ là một trong những ưu điểm của Filecoin, tuy nhiên nó chỉ có lợi với khách hàng sử dụng. Tình hình hoạt động của Filecoin là một vấn đề lớn mà bạn cần phải cân nhắc trước khi đưa ra quyết định đầu tư.

Đâu tiên khi nhìn vào bảng bên dưới bạn cần chú ý những điều sau:

• Fees – Bao gồm tất cả phí mà Filecoin thu được trong 1 tháng vừa rồi.
• Suplly-side fees – Phí gửi lại cho các bên lưu trữ dữ liệu.
• Revenue – Doanh thu thực nhận của dự án sau khi lấy Fee – Supply side fees.
• Expenses – Chi phí mà Filecoin bỏ ra, phần lớn đến từ Incentives cho các đơn vị tham gia cung cấp kho lưu trữ.

Dễ dàng nhìn thấy được lượng token FIL dành cho việc incentives là cực kì nhiều. Cao gấp nhiều lần so với lượng phí thu được. 

=> Filecoin có doanh thu nhưng không có lợi nhuận hay thậm chí là lợi nhuận âm. Chưa kể đó luôn là một lượng token FIL đẩy ra ngoài thị trường mỗi tháng từ phần dành cho Miners.

Tuy vậy, Filecoin vẫn là “ông trùm” trong mảng lưu trữ phi tập trung khi vượt trội hơn hai đối thủ là Sia và Storj về mặt doanh thu.

5. Lộ trình phát triển

Mục tiêu trong năm 2024 của Filecoin bao gồm nhiều mục tiêu và nâng cấp quan trọng để cải thiện hệ sinh thái và cơ sở hạ tầng của mạng lưới. Một số điểm nổi bật trong lộ trình này như sau:

• Tăng cường khả năng tương tác đa chuỗi và khởi chạy các Layer 2. 
• Cải thiện tính năng lưu trữ: Filecoin đang phát triển loại bằng chứng mới mang tên Proof of Data Possession (PDP) để cung cấp lưu trữ dữ liệu “nóng” mà không cần đóng/mở niêm phong dữ liệu, giúp cải thiện tốc độ truy xuất
• Mở rộng nền kinh tế Filecoin: Filecoin đã đơn giản hóa việc trở thành nhà cung cấp lưu trữ với các giải pháp như Sealing-as-a-Service, cho phép ngay cả máy tính xách tay thông thường cũng có thể tham gia mạng lưới.
• Phát triển cộng đồng.

6. Thông tin về Tokenomics

6.1 Thông tin về Token

6.2 Token Unlock & Token Allocation

Filecoin có tổng cung ban đầu là 2 tỷ FIL nhưng hiện tại chỉ còn 1,95 tỷ đó là bởi vì cơ chế đốt token. FIL được phân bổ như sau:

• Filecoin Miners 70%
• Protocol Labs 15% trong đó Team sẽ cầm 4,5%.
• Fundraising 5,8%
• Filecoin Foundation 5%
• Other 4,2%

  => Áp lực xả lớn nhất nằm ở Storage Providers – Miners khi đây là lượng token được dùng để khuyến khích các thành phần này đến với mạng lưới Filcoin.

Họ hoàn toàn có thể xả hàng tháng để chi trả việc hoạt động hoặc cũng có thể dồn 1 lần để xả => Luôn luôn tồn tại lượng token sẵn sàng để bán.

6.3 Token Usecase

• Trả phí dịch vụ
• Phần thưởng khối: FIL được dùng để trả phí lưu trữ cho Storage Miners 
• Nhà khai thác: FIL được dùng để trả phí truy xuất dữ liệu cho Retrieval Miners.

7. Tiềm năng và thách thức

Tiềm năng:

• Tiềm lực tài chính: Với 257 triệu USD, Filecoin đang có trong tay lượng lớn tài nguyên để có thể đi đường dài.
• Chi phí rẻ: Giá cả chính là điểm cạnh tranh mạnh nhất của Filecoin, nếu dự án có thể cân bằng giữa doanh thu và chi phí mà vẫn duy trì mức giá này, họ có thể trở thành đối thủ cạnh tranh mạnh với các đơn vị Web2

Thách thức:

• Doanh thu âm: Như mình có đề cập ở phần 4.3, Filecoin vẫn đang phải chi tiền để thu hút các Storage Provider và phần lớn thu nhập của họ đến từ incentives. Sẽ thế nào nếu như incentives không còn, dẫn tới việc rời bỏ mạng lưới?
• Lạm phát: FIL vẫn được dùng để trả thưởng cho các Provider từ đó cơ hội đầu tư là không quá hấp dẫn khi luôn luôn tồn tại một áp lực xả nhất định.

8. Kênh thông tin dự án

• Twitter
• Website

9. Tổng kết

Hi vọng qua bài viết vừa rồi, bạn đã có cái nhìn rõ hơn về Filecoin theo cách đơn giản và dễ hiểu nhất. Đội ngũ 5Money sẽ liên tục cập nhật những thông tin mới nhất về dự án đến với bạn.