1. Morph là gì?
Morph là mạng lưới Layer 2 được xây dựng nhằm mở rộng mạng lưới Ethereum. Nền tảng mang lại khả năng xác thực giao dịch với độ bảo mật cao và chi phí rẻ nhờ sử dụng kết hợp công nghệ Optimistic và Zero-knowledge (ZK).
Layer 2 Morph phát triển lớp thực thi zkEVM tương thích với Ethereum, để các Developer có thể dễ dàng di chuyển dApp từ bất kỳ EVM Chain nào sang Morph, hay xây dựng dApp mới bằng ngôn ngữ Solidity, ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất thế giới Blockchain.
Điểm nổi bật của Morph Layer 2 là được phân quyền nhờ mạng lưới Sequencer phi tập trung, đây là điều mà các Layer 2 lớn như OP Mainnet, Arbitrum,… đang hướng tới nhưng chưa thực hiện được. Ngoài ra, dự án còn huy động thành công 20 triệu USD từ các quỹ DragonFly, Pantera, Spartan,…
2. Đội ngũ dự án
- Azeem Khan (Co-Founder & COO): Ông từng làm việc cho Binance, Gitcoin và cố vấn cho Consensys hay quỹ tiền tệ UNICEF để thực hiện các chương trình khuyến khích khách hàng và đối tác.
- Cecilia H (Co-Founder & CEO): Cô có kinh nghiệm làm giám đốc điều hành cho Phemex, sàn CEX có hơn 5 triệu khách hàng trên 200 quốc gia và được cấp phép tại Hoa Kỳ, Canada, Thổ Nhĩ Kỳ và Lithuania.
- Rahat Chowdhury (Head of Developer): Ông từng làm Kỹ sư phát triển giao diện người dùng cho American Express, SimpleHealth (ứng dụng theo dõi sức khỏe), RabbitHole. Ngoài ra, ông đã làm việc cho 2 dự án lớn trong thị trường Crypto là Biconomy, Polygon với vai trò Lead Developer Relations Engineer (duy trì mối quan hệ nhà phát triển, hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo, thu thập phản hồi và cải tiến sản phẩm).
- Freya C (Ecosystem): Cô tốt nghiệp Kỹ sư chuyên ngành Kỹ thuật điện và điện tử tại Nanyang Technological University Singapore. Có kinh nghiệm làm nhà phân tích dữ liệu tại Bloomberg LP và trưởng phòng tăng trưởng cho sàn giao dịch Binance, sau đó chuyển sang làm việc cho BNB Chain Foundation.
Đội ngũ phát triển của Morph là những con người tài năng, có cả kinh nghiệm làm việc ở thị trường truyền thống và crypto như American Express, Bloomberg, Binance, Bybit, Phemex, Consensys, BNB Smart Chain, Polygon, Biconomy hay LayerZero.
3. Quỹ đầu tư vào Morph
Layer 2 Morph gọi được hơn 20 triệu USD qua 2 vòng sau:
- 11/12/2023: Bitget đầu tư vào Morph trong một vòng riêng nhưng không công bố thông tin chi tiết.
- 20/03/2024: Vòng Seed huy động 20 triệu USD được dẫn đầu bởi DragonFly Capital, cùng sự tham gia của các nhà đầu tư như Pantera Capital, Spartan, Sandeep Nailwal (Co-Founder Polygon), Symbolic Capital,…
4. Sản phẩm của Morph là gì?
4.1 Sản phẩm
Morph là Layer 2 cung cấp môi trường thực thi tương thích EVM để các developer xây dựng dApp bằng ngôn ngữ Solidity. Ngoài ra, các dự án trên EVM cũng có thể di chuyển sang Morph một cách dễ dàng.
Morph chỉ mới ra mắt Testnet gần đây nên hệ sinh thái còn rất sơ khai, chưa có nhiều dApp được xây dựng và phát triển. Hiện tại có một vài cái tên như Bulba Swap (AMM DEX), Abra Finance (Lending),…
4.2 Công nghệ
Trước khi đi vào công nghệ của Layer 2 Morph thì mình sẽ giải thích về công nghệ Optimistic Rollup và zk-Rollup mà các Layer 2 hay sử dụng:
- Optimistic Rollup: Các Layer 2 sử dụng công nghệ này sẽ không cần tạo bằng chứng cho các lô giao dịch gửi từ Layer 2 đến Layer 1. Nhưng nó sẽ mất một khoảng thời gian (thường là 7 ngày) để thử thách hay kiểm tra bằng chứng gian lận (fraud-proof), tức là trong lúc này không có ai tố cáo thì giao dịch sẽ mặc định đúng.
- zk-Rollup: Các Layer 2 sử dụng công nghệ này sẽ áp dụng mật mã zk để tạo bằng chứng cho mỗi lô giao dịch gửi từ Layer 2 đến Layer 1. Nhờ đó mà giao dịch sẽ được xác thực tức thời với bảo mật tốt nhưng lại có nhược điểm là phí cao hơn.
Morph là một Layer 2 có công nghệ rất đặc biệt khi kết hợp sử dụng cả Optimistic Rollup với Validity Proof (bằng chứng zk). Cụ thể là các lô giao dịch được gửi từ Layer 2 sang Layer 1 để xác thực thì sẽ mất một khoảng thời gian dùng để kiểm tra bằng chứng gian lận tương tự như các Layer 2 sử dụng Optimistic Rollup thông thường (OP Mainnet, Arbitrum,…). Tuy nhiên, khi có ai đó phát hiện nghi vấn và yêu cầu chứng minh lô giao dịch này. Lúc bấy giờ, Layer 2 Morph sẽ tạo bằng chứng dựa theo ZK-Proof gửi đến Layer 1 để chứng minh.
Nhờ đó, mà Layer 2 Morph có thời gian xác thực giao dịch nhanh hơn là 1-3 ngày so với 7 ngày như các Optimistic Rollup khác (OP Mainnet, Arbitrum). Và chi phí trên chuỗi này cũng rẻ hơn rất nhiều so với các zk-Rollup như zkSync, StarkNet do chỉ tạo bằng chứng cho các giao dịch bị nghi ngờ.
Lưu ý: thời gian xử lý giao dịch 7 ngày nêu trên chỉ áp dụng cho việc rút tiền từ Layer 2 về Layer 1 còn giao dịch hoàn toàn trên Layer 2 sẽ diễn ra tức thì.
Với cách xây dựng này thì Morph cũng có thể dễ dàng chuyển sang zk-Rollup hoàn toàn trong tương lai. Điều này cũng phù hợp với tầm nhìn Layer 2 của Vitalik Buterin: công nghệ zk chính là đích đến cuối cùng của Layer 2.
5. Tokenomics
Morph đang ở giai đoạn Testnet và từng tổ chức rất nhiều sự kiện để người dùng tham gia có cơ hội nhận Airdrop.
6. Tiềm năng và rủi ro
6.1 Tiềm năng
- Cải tiến công nghệ: Morph là Layer 2 cải thiện đáng kể thời gian xác nhận so với chuỗi Optimistic Rollup và giảm phí giao dịch so với chuỗi zk-Rollup nhờ áp dụng đồng thời công nghệ Optimistic và zk.
- Phân quyền: Morph là Layer 2 hoàn toàn phân quyền với mạng lưới Sequencer phi tập trung. Để trở thành Sequencer của Layer 2 Morph thì các Validator phải được ủy quyền cổ phần bằng Token quản trị của dự án. Nếu Validator nào có hành vi sai trái thì sẽ bị cắt cổ phần để loại bỏ các hoạt động không tích cực.
- Tiềm năng airdrop: Dự án là Layer 2 và huy động được hơn 20 triệu USD nên tiềm năng ra mắt token và Airdrop là khá cao để thu hút người dùng.
6.2 Rủi ro
- Công nghệ: Tuy có nhiều cải tiến nhưng Morph vẫn chưa có độ bảo mật cao như các chuỗi zk-Rollup.
- Cạnh tranh: Thời gian qua chúng ta đã và đang chứng kiện sự bùng nổ của Layer 2. Có nhiều dự án được xây dựng bởi các đội ngũ tài năng như zkSync, StarkNet, Linea, Taiko, Scroll,… nhưng do tính cạnh tranh quá cao mà các nền tảng này vẫn chưa phát triển mạnh được. Thế nên cánh cửa dành cho Morph là tương đối hẹp nếu dự án không có nguồn lực đủ mạnh để phát triển hệ sinh thái.
7. Kênh thông tin của Morph
8. Tổng kết
Morph là dự án có cách giải quyết những hạn chế của riêng chuỗi Optimistic Rollup hay zk-Rollup khá hay bằng việc kết hợp cả 2 công nghệ này vào một Layer 2 duy nhất. Và nó cũng có thể chuyển sang chạy hoàn toàn bằng zk-Rollup, công nghệ mà Vitalik Buterin cho là tương lai của Layer 2.
Tuy nhiên, Layer 2 đang là một vùng đất rất chật mà người đông nên tính cạnh tranh rất cao. Để thành công thì ngoài có công nghệ cải tiến thì Morph cần xây dựng hệ sinh thái cực kỳ sôi động để thu hút người dùng.
