1. Prediction Market là gì?
Prediction Market hay thị trường dự đoán, là nơi mà các nhà giao dịch dự đoán về một kết quả, sự kiện, hiện tượng sẽ xảy ra vào một thời điểm đã định trước trong tương lai.
Nhà cái (nền tảng) sẽ tạo ra các ‘kèo’ để các nhà đầu cơ tham gia vào dự đoán, ở đây không chỉ là việc dự đoán giá tài sản mà mở rộng sang các sự kiện khác như chính trị, thể thao hay doanh thu của một công ty,…Hầu hết mọi thứ đều có thể được đưa ra để dự đoán.
Prediction Market được chia thành nhiều loại phổ biến dựa theo hình thức cược:
- Binary Option (Tùy chọn nhị phân): Đây là loại dự đoán phổ biến nhất hiện tại, chỉ có lựa chọn là Yes hoặc No.
- Categorical Market (Thị trường phân loại): Loại thị trường này sẽ có nhiều kết quả xảy ra và các nhà giao dịch sẽ được chọn 1 trong số các đáp án, mỗi đáp sẽ có xác suất khác nhau. Càng nhiều người chọn một kết quả thì phần thưởng khi được chia ra sẽ càng ít.
- Scalar Market (Thị trường số học): Là loại thị trường trong đó nhà giao dịch sẽ dự đoán một số bất kỳ. Ví dụ như số lượng người ở thành phố New York là bao nhiêu?
- Combinatorial Market (Thị trường kết hợp): Thị trường này bao gồm nhiều kết quả kết hợp lại với nhau. Ví dụ như cầu thủ A sẽ ghi hai bàn nhưng đội của họ sẽ thua.
2. Prediction Market truyền thống và trên blockchain khác nhau như thế nào?
Prediction Market đã xuất hiện từ lâu nhưng chủ yếu hoạt động trong môi trường Web2, chịu sự quản lý chặt chẽ từ chính phủ, dẫn đến hạn chế khả năng mở rộng. Người chơi phải thực hiện KYC và bị giới hạn mức tiền đặt cược, gây cản trở trải nghiệm người dùng, đặc biệt khi họ có thông tin chắc chắn về kết quả nhưng không thể đặt cược lớn hơn mức cho phép.
Prediction Market phi tập trung cho phép tính toán tỷ lệ đặt cược minh bạch và công bằng nhờ smart contract, không bị kiểm soát bởi bất kỳ bên thứ ba nào. Điều này hoàn toàn khác biệt so với thị trường truyền thống, nơi các nền tảng có thể điều chỉnh ‘kèo’ theo hướng có lợi cho họ
Prediction Market trên blockchain mang lại các lợi ích sau:
- Loại bỏ trung gian: Không bị kiểm soát bởi một tổ chức. Điều này tránh trường hợp nhà cái gian lận kết quả hoặc không thanh toán cho người chơi.
- Tăng trải nghiệm người dùng: Bất kỳ ai cũng có thể tham gia, không cần phải KYC, được đặt cược số tiền mong muốn.
3. Prediction Market hoạt động như thế nào?
Quy trình hoạt động sẽ diễn ra như sau:
- Tạo ‘kèo’: Một ‘kèo’ trong tương lai sẽ được tạo trên nền tảng, mô tả chi tiết, các kết quả có thể xảy ra và thời gian kết thúc. Tuỳ vào những ‘kèo’ sẽ được thiết kế khác nhau nhưng phần lớn sẽ được tập trung vào Binary Option, chỉ lựa chọn Yes hoặc No.
- Người chơi tham gia: Sau khi ‘kèo’ được tạo, lúc này người chơi đã có thể bắt đầu tham gia.
- Xác nhận kết quả và kết thúc giao dịch: Sau khi thời gian kết thúc, ‘kèo’ sẽ đóng lại. Kết quả cuối cùng sẽ được thu thập bởi Oracle nên không ai có thể can thiệp làm ảnh hưởng đến kết quả cuối cùng. Sau đó, sẽ phân bổ phần thưởng cho người thắng.
Ví dụ: Dự đoán phim có doanh thu cao nhất 2024 trên Polymarket, người chơi chọn Deadpool 3:
- Chọn Yes: 33¢ cho một lựa chọn (token)
- Chọn No: 66¢ cho một lựa chọn (token)
Khi kết thúc năm 2024, Deadpool 3 là phim có doanh thu cao nhất:
- Những người chọn Yes sẽ chiến thắng và nhận 1 USD mỗi token đã cược, lợi nhuận sẽ là 203,3%
- Người chọn No sẽ mất hết tài sản.
Khi kết thúc năm 2024, Deadpool 3 không là phim có doanh thu cao nhất:
- Người chọn Yes sẽ mất hết tài sản.
- Người chọn No sẽ chiến thắng và nhận 1 USD mỗi token đã cược, lợi nhuận sẽ là 51,51%
Công thức chung tính lợi nhuận sẽ là:
Lưu ý: Giá cược sẽ biến động tùy theo biến động của thị trường, nếu phim Deadpool 3 chưa ra rạp có thể tỷ lệ là 50/50, sau khi ra rạp thì không nhận được ủng hộ nhiều nên tỷ lệ Yes sẽ giảm.
4. Toàn cảnh thị trường
Thị trường dự đoán mặc dù đã được các dự án khởi xướng từ lâu nhưng cho đến năm 2024, sự quan tâm đến mảng này được chú ý nhiều khi các sự kiện lớn như bầu cử tổng thống, phê duyệt BTC ETF hay ETH ETF được đưa ra bàn tán rất nhiều trên các phương tiện truyền thông. Theo dữ liệu từ DefiLlama, TVL của mảng này đã đạt ATH tính tới thời điểm viết bài.
Tuy ra mắt được thời gian dài nhưng nhiều dự án thuộc mảng này không thu hút được quá nhiều người dùng, rào cản lớn nằm thanh khoản và trải nghiệm người dùng. Điển hình như dự án tiếng tăm Augur đã bị chỉ trích rất nhiều khi tạo ra các ‘kèo’ dự đoán cái ‘chết’ của người nổi tiếng trong, biến một trò chơi cá cược bình thường trở thành cuộc ám sát.
Hiện tại, chỉ có số ít các dự án thu hút giá trị như là Polymarket và Azuro, các dự án khác sau khi ra mắt token thì không còn được quan tâm nhiều đến nữa.
5. TOP 3 thị trường dự đoán hàng đầu trong Crypto
Polymarket
Polymarket là nền tảng Prediction Market phi tập trung hàng đầu thị trường ở thời điểm hiện tại, cho phép người dùng tham gia dự đoán các sự kiện có khả năng xảy ra trong tương lai, không chỉ gói gọn các sự kiện về crypto mà bất cứ thứ gì có thể như thể thao, chính trị hay bất cứ lĩnh vực nào có thể đem ra dự đoán.
Dự án bắt đầu hoạt động từ 2020 nhưng cho đến 2024 thì dự án mới nổi lên như một cơn sốt trong thị trường. Polymarket đã huy động được số tiền khổng lồ lên đến $74M qua ba vòng gọi vốn, có sự tham gia của các quỹ đầu tư hàng đầu thị trường như Polychain Capital, Founder Fund, Dragonfly và đặc biệt là nhà sáng lập Ethereum Vitalik Buterin.
Sản phẩm chính của Polymarket là thị trường dự đoán. Mặc dù chỉ là dự đoán nhưng người dùng hoàn toàn có thể dựa vào các dữ liệu trên nền tảng, mức chấp nhận rủi ro để xây cho mình một chiến lược đầu tư riêng. Nền tảng sẽ hoạt động theo những phân loại sau:
- Binary: Dự đoán Yes hoặc No
- Categorical: Sẽ có nhiều lựa chọn không cố định. Ví dụ như Taylor Swift sẽ ra mắt bao nhiêu bài hát trong năm 2024. Các lựa chọn sẽ là 1,2,3,4,5,…tuỳ vào nền tảng cho sắp xếp.
- Scalar: Dự đoán theo vùng. Ví dụ giá Bitcoin năm 2024 sẽ kết thúc ở giá nào trong khoảng 50K – 60K. Giá kết thúc ở 60K thì ai dự đoán càng gần giá chính xác.
Theo dữ liệu từ Dune Analytics, trong tháng 9, Polymarket đã chứng kiến khối lượng giao dịch đại ATH, sự thành công này phần lớn đến từ cuộc tranh cử tổng thống Mỹ 2024, mức tăng này gần gấp 5 lần sao với tháng 6. Số lượng người dùng cũng đạt mức cao kỷ lục lên đến 56K.
Azuro
Azuro là lớp cơ sở hạ tầng, cung cấp thanh khoản cho các nền tảng trên thị trường cá cược. Dự án thiết kế mô hình thanh khoản mới là Liquidity Tree để duy trì tính thanh khoản của thị trường. Cơ chế của Azuro rất khác với dự án khác là người dùng không thể sử dụng được trực tiếp mà thay vào đó là ‘Frontends’, đây là các ứng dụng được tích hợp vào Azuro.
Azuro cung cấp bộ công cụ đầy đủ tính năng cho bất kỳ ai cũng có thể tạo ra sản phẩm cá cược riêng cho mình và tích hợp vào nền tảng. Hiện tại trên các ứng dụng của Azuro hỗ trợ rất nhiều thị trường cá cược khác nhau từ thể thao đến chính trị hay các trò chơi có tính dự đoán.
Tại thời điểm viết bài, Azuro có 36 ứng dụng độc lập được xây dựng và tích hợp vào nền tảng cùng với hơn 31.000 người dùng, đã tạo ra tổng khối lượng giao dịch lên đến $558M trong hơn 6,71 triệu giao dịch, trung bình mỗi giao dịch vào khoảng hơn $2000.
Một vài ứng dụng nổi bật nhất như: bookmaker, DexWin, GambleF*kkers,…
BET – Drift Protocol
Là một sản phẩm mới ra mắt của Drift Protocol, được ra mắt trong khoảng thời gian bầu cử tổng thống Mỹ. Hiện tại thị trường trên nền tảng chi xoay quanh chủ đề chính trị và sau này sẽ mở rộng sang các thị trường cá cược khác như thể thao, crypto hay những cuộc tranh luận trên mạng xã hội.
Drift Protocol là nền tảng giao dịch phi tập trung (DEX) hàng đầu trên hệ sinh thái Solana dành riêng cho hợp đồng tương lai. Ngoài ra còn có các tính năng khác là:
- Trading truyền thống.
- Vay và cho vay.
- Cung cấp thanh khoản kiếm lợi nhuận thụ động.
Mặc dù chỉ mới ra mắt trong tháng 7 nhưng BET đã có thời điểm khối lượng giao dịch vượt qua cả Polymarket.
6. Tổng kết
Dù hiện tại Prediction Market vẫn còn nhỏ bé so với nhiều mảng khác, nhưng năm 2024 đã chứng kiến sự phát triển nhanh chóng nhờ vào “cơn sốt” bầu cử tổng thống. Sự gia tăng này đã thu hút đông đảo người dùng, mở ra tiềm năng tươi sáng cho mảng này trong tương lai.
Hy vọng rằng bài viết này đã mang đến cho bạn những kiến thức bổ ích về Prediction Market, giúp bạn tự tin hơn trong việc đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt!
