Taiko là gì? Layer 2 tương thích cao nhất với Ethereum

1. Taiko là gì? 

Taiko là một dự án Layer 2 ứng dụng công nghệ zkEVM. zkEVM là sự kết hợp giữa Zero-Knowledge Proof (bằng chứng không kiến thức) và Ethereum Virtual Machine (máy ảo Ethereum), giúp các nhà phát triển dễ dàng di chuyển các ứng dụng phi tập trung (dApp) từ mạng Ethereum sang Taiko hoặc ngược lại, một cách linh hoạt và nhanh chóng.

Dự án đặt mục tiêu trở thành zkEVM loại 1 – một phiên bản hoàn toàn tương thích với Ethereum. Với mục tiêu này, Taiko có thể duy trì tính bảo mật cao, nhưng khả năng mở rộng sẽ thấp hơn so với các zkEVM loại 2 và 3.

Đặc biệt, Taiko từng được Vitalik Buterin (founder Ethereum) nhận định là một “dự án tuyệt vời”, với các điểm nổi bật sau:

• Khả năng tương thích hoàn toàn với Ethereum: Taiko được xây dựng để duy trì tính tương thích hoàn toàn với Ethereum, cho phép sử dụng các opcode và chức năng giống hệt như trên Ethereum mà không cần phải thay đổi hay điều chỉnh mã code, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà phát triển dApp​.

• Cách tiếp cận “Based Rollup”: Vitalik đánh giá cao cách mà Taiko sử dụng cơ chế “Based Rollup” để giải quyết vấn đề mở rộng của Ethereum. Cơ chế này đảm bảo rằng các giao dịch và sắp xếp khối được thực hiện bởi các trình xác thực Ethereum, thay vì dựa vào một trình tự tập trung. Điều này giúp cải thiện tính phi tập trung và bảo mật của hệ thống​.

• Công nghê ZK: Vitalik cho rằng, công nghệ ZK chính là tương lai của Rollup. Nó sẽ giúp tăng cường bảo mật, cải thiện tốc độ cho các chuỗi Rollup, và Taiko đã chọn ZK ngay từ đầu.

2. Đội ngũ dự án

Các thành viên chủ chốt của Taiko:

• Daniel Wang (Co-founder & CEO): Anh từng tốt nghiệp Đại học Khoa học & Công nghệ Trung Quốc. Wang từng làm trưởng nhóm kỹ thuật phần mềm (Tech Lead) tại Google. Anh cũng chính cựu CEO của Loopring (LRC) – giải pháp Layer 2 từng gây sốt vào năm 2021. 
• Brecht Devos (Co-founder & CTO): Anh hiện là giám đốc kỹ thuật tại Taiko. Devos từng giữ vị trí Kỹ sư trưởng tại Loopring Foundation và từng tham gia nghiên cứu zkEVM cùng Ethereum Foundation.
• Aleksei Vambo (Cryptography Researcher): Hiện anh đang là nhà nghiên cứu về công nghệ mật mã zk-SNARKs tại Taiko. Anh từng giữ vị trí tương tự tại công ty mật mã Zpoken và từng tham gia giảng dạy về lĩnh vực mật mã học. 

Đứng sau đội ngũ Taiko là những thành viên có nhiều kinh nghiệm xây dựng Layer 2 trước đó là Loopring – Một trong những ZK Rollup đầu tiên xuất hiện trên thị trường. Ngoài ra, các thành viên cũng đã từng tham gia xây dựng zkEVM với đội ngũ Ethereum Foundation.

3. Nhà đầu tư và Đối tác

Taiko đã huy động được 37 triệu USD trong 3 vòng gọi vốn từ trước đến nay:

• Vòng 1 (08/2022): Taiko gọi được 10 triệu USD từ Sequoia, GRS, OKX Ventures, … 
• Vòng 2 (06/2023): Dự án huy động được 12 triệu USD từ IOSG Ventures, GRS, OKX Ventures cùng một số quỹ khác. 
• Vòng 3 (03/2024): Taiko nhận được 15 triệu USD trong vòng Series A có sự góp mặt của Wintermute, Hashed, Amber,…

4. Điểm nổi bật của Taiko là gì?

Sau đây là một số điểm nổi bật của Taiko:

• zkEVM loại 1: Taiko định hướng trở thành zkEVM loại 1 – tương thích tối đa với Ethereum. Điều này giúp các nhà phát triển dễ dàng triển khai smart contract trên mạng Ethereum và tận dụng khả năng mở rộng của công nghệ zk-Rollups.
• Mã nguồn mở: Taiko tuân theo mô hình mã nguồn mở (open source), người dùng có thể kiểm tra mã nguồn một cách dễ dàng trên GitHub dự án. Nhà phát triển có thể sử dụng miễn phí và sửa đổi mã nguồn với giấy phép phê chuẩn.
• Phi tập trung: Bất kỳ ai cũng có thể tham gia vào nền tảng của Taiko như các node, proposers, prover,… mà không cần cấp phép.

5. Sản phẩm của Taiko

5.1. Sản phẩm

Taiko định hướng trở thành zkEVM loại 1 – tương thích tối đa với Ethereum. Điều này giúp các nhà phát triển dễ dàng triển khai smart contract trên mạng Ethereum và tận dụng khả năng mở rộng của công nghệ zk-Rollups,

Về công nghệ thì Taiko cũng tương tự như các Layer 2 zkRollup khác (ZKsync, Scroll,…). Tuy nhiên, điểm khác biệt ở đây là Tạiko đã dùng validator của Ethereum để làm Sequencer thay cho các node hay validator tập trung.

5.2. Hệ sinh thái Taiko

Taiko đã xây dựng nên một hệ sinh thái rộng lớn với hơn 100 dApps, để đơn giản mình sẽ chia nó thành 4 nhóm chính sau:

• DEX: Henjin DEX, DaikoDEX, iZumi Finance,…
• Infrastructure: Ankr (ANKR), Arpa Network (ARPA), AIT Protocol,…
• Wallet: imToken, Rabby Wallet, Bitget Wallet, Taiko Safe, Loopring Wallet,…
• Gaming: Taikoverse, Exverse, Hotpot, Taiko Flip,…

6. Tokenomics

6.1. Key Metrics 

6.2. Token Allocation & Release Schedule

Đồng TAIKO được phân bổ như sau:

• Investors – 11.62%: Phân bổ dành cho nhà đầu tư với lịch khóa 1 năm, đợt đầu tiên sẽ mở khóa 25% vào ngày 5 tháng 6 năm 2025 và phần còn lại sẽ vesting trong 3 năm.
• Taiko Labs / Core Team – 20%: Phân bổ dành cho đội ngũ phát triển với lịch khóa 1 năm, đợt đầu tiên sẽ mở khóa 25% vào ngày 5 tháng 6 năm 2025 và phần còn lại sẽ vesting trong 3 năm.
• Taiko Foundation Reserve – 16.88%: Phân bổ cho Foundation với lịch vesting trong 5 năm.  
• Taiko Official Prover Bonds – 1.5%: Phần thưởng dành cho những người xác minh đặc biệt có vai trò quan trọng trong việc xác thực giao dịch trên mạng, với lịch vesting trong 5 năm.  
• Liquidity & Market Making – 5%: Được phân bổ để đảm bảo thanh khoản cho việc giao dịch và sự ổn định của thị trường khi token được niêm yết trên các sàn giao dịch.  
• Genesis Airdrop – 5%: Airdrop dành cho những người dùng thử nghiệm, người đóng góp và các thành viên tham gia trước khi mainnet ra mắt.  
• Protocol Guild Airdrop – 1%: Một phần nhỏ dành để thưởng cho những người đóng góp quan trọng trong cộng đồng Ethereum và lĩnh vực crypto.  
• Trailblazer Airdrop – 10%: Airdrop dành cho những người tham gia chương trình Trailblazer, season 1 đã diễn ra với phân bổ 1.2% tổng cung, season 2 đang diễn ra với 0.6% tổng cung. Phần còn lại là 8.25% sẽ dành cho các đợt Airdrop trong tương lai.  
• Grants & RetroPGFT – 5%: Dành cho các khoản tài trợ, thưởng cho những đóng góp vào hệ sinh thái và cải thiện dự án, với lịch vesting trong 2 năm.  
• Guardian Prover Bonds – 2%: Phần thưởng cho những người xác minh bảo mật của mạng lưới, với lịch vesting trong 5 năm. 
• DAO Treasury – 20%: Phân bổ cho quỹ dự trữ của DAO nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững và quản trị phi tập trung của dự án, với lịch vesting trong 5 năm.

Trong phân bổ trên thì có 48.5% tổng cung do người nhà nắm giữ gồm Investors, Team và Foundation. Phần còn lại dành cho cộng đồng và các thành phần tham gia xác thực mạng lưới. Cho thấy dự án cũng rất chú trọng vào việc thúc đẩy tính ổn định và phát triển của mạng lưới ngoài cộng đồng cũng như hệ sinh thái.

Nếu bạn là nhà đầu cơ Token TAIKO thì cần chú ý thời điểm 1 năm sau TGE, tức là vào ngày tháng 6 năm 2025 thì sẽ có 25% trong phân bổ của Team, Investors và Protocol Guild Airdrop được mở khóa, tương đương với hơn 8% tổng cung.

Nếu bạn là người dùng tiềm kiếm Airdrop thì có thể tham gia chương trình Trailblazer Airdrop Season 2 với phần thưởng 6 triệu Token TAIKO. Ngoài ra, dự án vẫn còn 8.25% cho các đợt Airdrop trong tương lai.

6.3. Token Use Case

Updating … 

7. Tiềm năng và thách thức của Taiko

Tiềm năng của Taiko:

• Hưởng lợi hệ sinh thái Ethereum bùng nổ: Trong bối cảnh thị trường Crypto đang diễn biến tích cực trước kỳ vọng phê duyệt Ethereum ETF Spot tăng cao, những dự án Layer 2 trên Ethereum đang thu hút sự quan tâm lớn từ cộng đồng. Vì vậy, Taiko hoàn toàn có thể thu hút dòng tiền lớn Ethereum bùng nổ. 
• Công nghệ zkEVM đầy tiềm năng: Taiko là một trong những dự án zkEVM hàng đầu hiện nay, nhận được sự ủng hộ lớn từ nhà sáng lập Ethereum Vitalik Buterin. Buterin đánh giá cao Taiko vì cách tiếp cận dựa trên rollup độc đáo trong khi các chuỗi Layer 2 khác hầu hết sử dụng các chain song song để giảm chi phí và thời gian xử lý giao dịch. 

Thách thức của Taiko:

• Sự cạnh tranh cao: Taiko là nền tảng Layer 2 được phát triển dựa trên công nghệ zkEVM tương tự như Polygon zkEVM, Scroll, Linea, zkSync, Morph, megaETH… Dự án có thể gặp phải sự cạnh tranh lớn khi các đổi thủ của họ đều sở hữu nguồn lực khủng và cộng đồng người dùng lớn.
• Hệ sinh thái non trẻ: Trên hệ sinh thái Taiko không có các dự án nổi bật và TVL rất thấp, chưa vượt qua móc 20 triệu USD.

8. Kênh thông tin dự án

• Website 
• Twitter  

9. Tổng kết

Taiko là một trong những dự án zkEVM Layer 2 hàng đầu hiện nay, hứa hẹn giúp giải quyết bài toán lớn về khả năng mở rộng của Ethereum, điều khiến các nhà phát triển đau đầu suốt thập kỷ qua. Với đội ngũ giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực zkEVM cùng dàn backer “ổn áp” thì Taiko cũng là một cái tên Layer 2 mà bạn nên theo dõi.